Ból migrenowy pojawia się w postaci ataków trwających od kilku do kilkudziesięciu godzin. Trudno jest jednak zastanawiać się nad tym, co zrobić, gdy objawy już się rozpoczęły, towarzyszą im nudności czy wymioty, a każda aktywność nasila dolegliwości. W trakcie przedłużającego się ataku często pojawia się lęk i dezorientacja dotyczące tego, jakie powinny być następne kroki. Dlatego specjaliści leczenia bólu głowy opracowali pisemny plan działania, pomagający uprościć proces decyzyjny (poniżej w wersji dostosowanej do warunków polskich oraz najnowszych zaleceń):
- Dane pacjenta ________.
- Dane lekarza prowadzącego ________.
- Nr telefonu alarmowego (do lekarza lub dyżurującego ośrodka) ________.
- Rozpoznanie ________.
- Dodatkowe dane o bólu, np. typ aury i czas jej trwania ________.
- Stosowane leki profilaktyczne, przyjmowane codziennie, niezależnie od występowania bólu ________.
- 1. Przerywanie ataku w domu. Olbrzymia większość ataków migreny może być leczona przez chorego samodzielnie, według poniższych instrukcji.
- Metody niefarmakologiczne.
- Odpoczynek w cichym, ciemnym, chłodnym pokoju.
- Obfite nawadnianie wodą lub płynami wieloelektrolitowymi.
- Chłodne okłady stosowane na czoło/głowę (niestety na polskim rynku brak okładów dedykowanych do umieszczania na czole albo karku).
- Leki I rzutu
- Nieopioidowe leki przeciwbólowe.
- Paracetamol.
- Ibuprofen.
- Naproksen.
- Ketoprofen.
- Diklofenak.
- Nimesulid.
- Metamizol.
- Inny.
- Nazwa handlowa ________.
- Postać: tabletki/syrop/saszetki/czopki,
- Dawka _______mg.
- Co ile godzin ______.
- Główne działania niepożądane: bóle brzucha (najlepiej przyjmować z posiłkami)(1).
- Limit: 15 dni w miesiącu.
- Tryptany
- Sumatryptan.
- Rizatryptan.
- Zolmitryptan.
- Eletryptan.
- Almotryptan.
- Nazwa handlowa ________.
- Postać: tabletki/tabletki rozpuszczające się w ustach/sprej/zastrzyki.
- Dawka _______mg.
- Co ile godzin ______.
- Główne działania niepożądane: grypopodobne, zmęczenie, zaczerwienienia twarzy, ucisk w gardle (1).
- Limit: 10 dni w miesiącu.
- Ergotaminy i preparaty łączone.
- Dihydroergotamina.
- Ergotamina.
- Ergotamina + kofeina.
- Nazwa handlowa ________.
- Postać: tabletki/syrop.
- Dawka _______mg.
- Co ile godzin ______.
- Główne działania niepożądane: grypopodobne, senność, zaczerwienienia twarzy, ucisk w gardle (1).
- Limit: 10 dni w miesiącu.
- Leki przeciwwymiotne / przeciw nudnościom
- Metoklopramid.
- Prochlorperazyna.
- Ondansetron.
- Prometazyna.
- Tietylperazyna.
- Nazwa handlowa ________.
- Postać: tabletki/czopki/syrop.
- Dawka _______mg.
- Co ile godzin ______.
- Główne działania niepożądane: senność, sztywność mięśni (1).
- Inne.
- Nazwa handlowa ________.
- Postać: tabletki/syrop/czopki/zastrzyki.
- Dawka _______mg.
- Co ile godzin ______.
- Główne działania niepożądane:______ (1).
- Limit: ____ dni w miesiącu.
- Leki II rzutu zastosuj, gdy pomimo zastosowania leku I rzutu wciąż odczuwasz ból
- Nazwa handlowa ________.
- Postać: tabletki/syrop/czopki/zastrzyki.
- Dawka _______mg.
- Co ile godzin ______.
- Główne działania niepożądane:______ (1).
- Limit: ____ dni w miesiącu.
- 2. Wizyta w ośrodku pomocy doraźnej. W niektórych sytuacjach koniecznym może być zgłoszenie się do ośrodka pomocy doraźnej. W Polskich warunkach są to najczęściej placówki Nocnej i Świątecznej Pomocy Lekarskiej lub Szpitalne Oddziały Ratunkowe. W takiej sytuacji najlepiej przedstawić plan działania w ataku migreny podpisany przez lekarza prowadzącego.
- Wskazania do zgłoszenia się do ośrodka pomocy doraźnej.
- Przedłużające się nasilone wymioty lub nudności uniemożliwiające przyjmowanie płynów i pokarmów doustnie.
- Ból o innym niż w poprzednich atakach przebiegu.
- Brak poprawy po zastosowaniu zalecanego powyżej leczenia.
- Inne niewystępujące wcześniej objawy, np. osłabienie, zaburzenia widzenia, osłabienie, trudności w chodzeniu, trudności w mówieniu.
- Ciąża, gdy ból jest bardzo nasilony lub ma inny charakter niż dotychczas.
- Podczas wizyty w ośrodku pomocy doraźnej:
- lekarz ocenia stan chorego i dobiera najbezpieczniejsze leki;
- należy poinformować lekarza jeśli istnieje możliwość, że jesteś w ciąży.
- Informacja od lekarza prowadzącego na temat dotychczasowych doświadczeń z leczenia pacjenta:
- Leki przeciwwskazane
- Nazwa leku ________ (tryptan, NLPZ, ergotaminy, przeciwwymiotny, opiat).
- Przyczyna wystąpienia przeciwwskazań ________ (nadwrażliwość, alergia, interakcje, choroby współistniejące, uzależnienie).
- Leki dające największą szansę na poprawę na podstawie dotychczasowych doświadczeń i dowodów naukowych.
- Płyny iv. np. 5% glukoza + 0,9% NaCl (2:1).
- Sumatryptan 6mg sc (w Polsce o ograniczonej dostępności)
- Metoklopramid 0,18mg/kg mc (max 10mg).
- Prochlorperazyna (w Polsce niedostępna).
- Deksametazon 10-24mg iv (zmniejsza ryzyko nawrotu bólu).
- Inne ____________________________________________
- Leki drugiego wyboru dają mniejszą szansę na poprawę oraz wyższe ryzyko działań niepożądanych. Należy rozważyć konsultację neurologiczną.
- Diklofenak 75mg im. – szczególnie przy niedostępności sumatryptanu.
- Dexketoprofen 50mg iv. – szczególnie przy niedostępności sumatryptanu.
- Chlorpromazyna do 25mg iv. – szczególnie przy niedostępności prochlorperazyny.
- Haloperidol 5mg iv – szczególnie przy niedostępności prochlorperazyny.
- Leki których należy unikać.
- Opiaty (np. tramadol, morfina).
- Aspiryna u dzieci.
(1)
Gdy leki są nieskuteczne lub działania niepożądane wystąpiły po raz pierwszy, zgłosić się do lekarza prowadzącego.
Gdy wystąpi duszność albo ból w klatce piersiowej, zgłosić się do najbliższego ośrodka Nocnej i Świątecznej Pomocy Lekarskiej lub Szpitalnego Oddziału Ratunkowego.
Gdy po lekach pojawia się senność i zawroty głowy, nie należy prowadzić pojazdów.