Migrena siatkówkowa (oczna)

Objawy oczne towarzyszące migrenie większości osób kojarzą się z aurą wzrokową. Tymczasem, oprócz tej klasycznej postaci, występuje jeszcze inna jej odmiana: migrena siatkówkowa. Choroba ta jest bardzo rzadko występującą formą migreny z aurą, o specyficznych objawach i większym ryzyku poważnych powikłań. W przeszłości migrenę siatkówkową nazywano także „wzrokową” lub „oczną”. Skądinąd mało osób wie, że pierwszy opis objawów ocznych związanych z migreną opublikował w 1882 roku Ksawery Gałęzowski, polski okulista praktykujący w Paryżu.

Objawy migreny wzrokowej podsumowano w kryteriach Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy:
A. Ataki spełniające kryteria rozpoznania migreny z aurą oraz poniższe kryterium B.
B. Aura mająca obydwie cechy:

  • w pełni odwracalne, jednooczne pozytywne i/lub negatywne objawy wzrokowe (np. migotania, mroczki lub ślepota) potwierdzone w trakcie trwania ataku przez co najmniej jedno z następujących badań:
    • badanie pola widzenia;
    • rysunek pacjenta przedstawiający jednooczny ubytek pola widzenia (wykonany po wcześniejszym instruktażu);
  • co najmniej dwie z poniższych cech aury:
    • rozszerza się stopniowo w ciągu co najmniej 5 minut;
    • trwa od 5 do 60 minut;
    • towarzyszy jej ból głowy lub pojawia się on w ciągu godziny od zakończenia aury.

C. Inne rozpoznanie nie odpowiada lepiej objawom zgłaszanym przez chorego, a inne przyczyny przejściowego zaniewidzenia zostały wykluczone.

Jak widać z powyższych kryteriów objawom wzrokowym nie musi towarzyszyć ból głowy. Gdy jednak ból jest obecny, to zazwyczaj zlokalizowany jest po tej samej stronie, co dolegliwości oczne.

Objawy wzrokowe migreny siatkówkowej mogą mieć charakter pozytywny, przybierając postać błysków, zygzaków czy migotań. Niekiedy pojawiają się również objawy negatywne, takie jak mroczki, cienie, ubytki pola widzenia lub pełna ślepota jednego oka.W migrenie siatkówkowej objawy dotyczą tylko jednego oka. Jest to najważniejsza cecha odróżniająca ją od „zwykłej” migreny z aurą wzrokową. Jednak część chorych może zgłaszać objawy jednooczne, podczas gdy w istocie dotyczą one obu oczu. Ma to najczęściej miejsce w przypadku zjawiska hemianopii homonimicznej (niedowidzenie połowicze jednoimienne). W przypadku tego objawu dochodzi do zaburzeń połowy pola widzenia równocześnie obu oczu np. po prawej (skroniowej) stronie w oku prawym i po prawej (nosowej) stronie w oku lewym. W takim przypadku pacjenci często twierdzą, że zaburzenia dotyczą tylko prawego oka, nie zauważając niedowidzenia w oku lewym. Dlatego, aby właściwie ocenić zakres objawów wzrokowych często koniecznym jest wykonanie badania pola widzenia w trakcie ataku (wyniki badania okulistycznego pomiędzy atakami są zwykle prawidłowe).
Należy pamiętać, że migrena siatkówkowa jest bardzo rzadką chorobą. Dlatego każdy chory z nowym zaburzeniem widzenia w jednym oku powinien być pilnie diagnozowany. Istnieje bowiem szereg groźnych chorób mogących powodować zaburzenia widzenia w jednym oku:

  • zator tętnicy środkowej siatkówki;
  • zakrzep żyły środkowej siatkówki;
  • neuropatie nerwu wzrokowego (naczyniowe lub zapalne np. w przebiegu stwardnienia rozsianego);
  • odwarstwienie siatkówki;
  • guzy oczodołu;
  • jaskra;
  • olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic;
  • udar.

Diagnozować należy w szczególności przypadki nagłej ślepoty występującej po raz pierwszy w życiu lub objawy oczne trwające dłużej niż godzinę.

U znacznego odsetka chorych na migrenę siatkówkową dochodzi do powstania nieodwracalnej ślepoty jednoocznej. Jest to kluczowa różnica w stosunku do innych typów migreny, które do groźnych powikłań prowadzą rzadko. Z tej też przyczyny eksperci zalecają stosowanie leczenia profilaktycznego u wszystkich chorych na migrenę siatkówkową, nawet gdy objawy nie są bardzo nasilone. Dobór leków wynika z faktu, że za przyczynę ślepoty w migrenie siatkówkowej uznaje się zaburzenia ukrwienia. Unikać należy zatem leków mogących ograniczać przepływ w naczyniach krwionośnych: tryptanów,  ergotaminy oraz betaadrenolityków. Zaleca się natomiast kwas acetylosalicylowy, topiramat i amitryptylinę.

Więcej:
Grosberg BM, Solomon S, Friedman DI, Lipton RB. Retinal migraine reappraised. Cephalalgia. 2006 Nov;26(11):1275-86.

Dodaj komentarz